Από τότε που εμφανίσθηκε ο πολιτισμός, οι άνθρωποι απολαμβάνουν τα οινοπνευματώδη ποτά, πίνουν παραπάνω απ’ όσο πρέπει και την επόμενη ημέρα το μετανιώνουν. Αναρωτηθήκατε ποτέ τι συμβαίνει στον οργανισμό σας όταν πίνετε μερικά ποτηράκια αλκοόλ; Γιατί τα oινοπνευματώδη επηρεάζουν την απόδοσή σας, προκαλούν ζαλάδες και αν κάποιο βράδυ πιείτε πολύ, το επόμενο πρωί δεν είστε σε θέση να κάνετε πολλά πράγματα;
Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε τις επιπτώσεις των οινοπευματωδών ποτών και η επιστήμη μπορεί να μας βοηθήσει να εξηγήσουμε μερικές από τις διαπιστώσεις μας.
Η κατανάλωση
Τα οινοπνευματώδη αρχίζουν να μας επηρεάζουν μόλις εισέλθουν στο σώμα μας. Συνήθως μόλις το 10% του οινοπνεύματος απορροφάται στο αίμα μας μέσω των τοιχωμάτων του στομαχιού. Το υπόλοιπο 90% απορροφάται μέσω του λεπτού εντέρου. Σημαντικό ρόλο θα παίξει το περιεχόμενο του στομαχιού μας. Αν είχαμε φερθεί με σύνεση και φάγαμε σωστά πριν από το πρώτο ποτό, τότε η βαλβίδα που υπάρχει στη βάση του στομαχιού μας – ο λεγόμενος πυλωρός - θα παραμείνει κλειστή. Έτσι η τροφή συγκρατείται, πολτοποιείται και αναμειγνύεται με τα πεπτικά υγρά. Αν το οινόπνευμα παραμείνει στο στομάχι μας περισσότερο χρόνο, θα απορροφηθεί με πιο αργό ρυθμό.
Aν όμως στο στομάχι μας δεν υπάρχει τροφή, η βαλβίδα ανοίγει επιτρέποντας τη διέλευση των υγρών. Αυτός είναι ο λόγος που νιώθουμε τις επιπτώσεις του οινοπνεύματος νωρίτερα και πιο έντονα όταν το στομάχι είναι άδειο.
Όταν καταναλώνουμε αλκοόλ, συχνά νιώθουμε πως μας «χτύπησε» καθυστερημένα μεν αλλά αρκετά ξαφνικά. Αυτό συμβαίνει επειδή το δυνατό αλκοόλ ερεθίζει τον πυλωρό και τον κάνει να παραμείνει ερμητικά κλειστός κι έτσι καθυστερεί να απομακρυνθεί το αλκοόλ από το στομάχι μας. Μέχρι τη στιγμή που θα ανοίξει τελικά για να επιτρέψει τη διέλευση του αλκοόλ, εμείς πιθανότατα θα έχουμε πιεί δύο ή τρία ποτά. Τα ποτά αυτά θα περάσουν γρήγορα στο αίμα μας και θα πάνε απευθείας στο έντερο. Οι λιπαρές τροφές δε, δημιουργούν ένα είδος «τείχους» στο εσωτερικό του στομάχου, διεγείροντας την αποδέσμευση μιας ορμόνης που καθυστερεί την κένωσή του. Συνεπώς, δεν θα ήταν άσχημη ιδέα να πιείτε ένα ποτήρι γάλα προτού βγείτε.
Ένας άλλος συνηθισμένος μύθος, είναι ότι το ξερό ψωμί «απορροφά» το αλκοόλ. Ένα σάντουιτς πριν από το ποτό θα βοηθήσει στην πιο γρήγορη διάσπαση του αλκοόλ, αν περιέχει πρωτεϊνες και λίπη, συστατικά που διεγείρουν την παραγωγή ενζύμων, τα οποία επισπεύδουν τη διασπαση του αλκοόλ. Όταν λοιπόν υπάρχουν στον οργανισμό αυτά τα ένζυμα, η απαλλαγή γίνεται λίγο πιο εύκολη.
Αν καταναλώνετε πολύ τα αφρώδη ποτά, η συσσώρευση αερίων στο στομάχι θα κάνει τον πυλωρό να χαλαρώσει και να ανοίξει. Αυτός είναι ο λόγος που τα αφρώδη κρασιά μας ζαλίζουν σχεδόν αμέσως.
Παρενέργειες και αντιμετώπιση
Συνεπώς τι είναι αυτό που κάνει το αλκοόλ στον οργανισμό μας; Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει που οι κυριότερες επιπτώσεις εντοπίζονται στο κεφάλι μας. Μόλις το αλκοόλ εισχωρήσει στο αίμα, μεταφέρεται σε όλους τους ιστούς του σώματος, αλλά περισσότερο επηρεάζει τον εγκέφαλο. Το αλκοόλ αυξάνει τα επίπεδα ενός νευροδιαβιβαστή που ονομάζεται ντοπαμίνη. Ο νευροδιαβιβαστής είναι μια ένωση που παίζει σημαντικότατο ρόλο στην επικοινωνία των εγκεφαλικών κυττάρων μεταξύ τους. Η ντοπαμίνη είναι ιδιαίτερα ενεργή στο κέντρο ικανοποίησης του εγκεφάλου και για αυτό το λόγο η ευφορία είναι το πρώτο σύμπτωμα της μέθης. Αν η συγκέντρωση της αιθυλικής αλκοόλης αυξηθεί στο αίμα, το πιο πιθανό μετά από ένα προσωρινό αίσθημα ευφορίας είναι να επέλθει υπνηλία. Το αλκοόλ επηρεάζει τις χημικές αντιδράσεις που κάνουν τα εγκεφαλικά κύτταρά μας να παράγουν ηλεκτρικά σήματα. Δηλαδή μειώνει την ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου, μας κάνει να νιώθουμε ζαλάδα και περιορίζει την δυνατότητα αυτοσυγκέντρωσης. Αν πιούμε κι άλλο, το αλκοόλ θα διαταράξει όλο και πιο πολλές περιοχές του εγκεφάλου, μεταξύ άλλων και εκείνες που ελέγχουν την ισορροπία μας και ρυθμίζουν την θερμοκρασία του σώματός μας. Πιθανόν να μην είμαστε σε θέση να σταθούμε όρθιοι και να μιλήσουμε και η όρασή μας να θολώνει.
Το αλκοόλ είναι μια τοξίνη και παρά τις ευχάριστες επιπτώσεις του αρχικά, ο οργανισμός μας θέλει να απαλλαγεί από αυτό. Το 5% περίπου του αλκοόλ που καταναλώνουμε αποβάλλεται μέσω των νεφρών, με την ούρηση. Ένα ανάλογο ποσοστό εξατμίζεται κατά την εκπνοή. Κατά συνέπεια, η συγκέντρωση του αλκοόλ στην ανάσα μας είναι ένα ακριβές μέτρο της συγκέντρωσης του αλκοόλ στο αίμα μας.
Τα κύρια συμπτώματα που αντιμετωπίζει κανείς την επόμενη ημέρα της μέθης είναι ο δυνατός πονοκέφαλος και η έντονη εξάντληση. Το αλκοόλ στερεί από τον εγκέφαλο το νερό. Είναι διουρητικό, πράγμα που σημαίνει ότι αποβάλλεται πολύ περισσότερο νερό απ’όσο λαμβάνουμε. Επίσης, το αλκοόλ στερεί από τον εγκέφαλό μας την γλυκόζη καθώς ανακόπτει τις διαδικασίες που απελευθερώνουν αυτό το σημαντικό καύσιμο στο αίμα μας, έτσι νιώθουμε πεσμένοι. Καθώς τα κύτταρα του εγκεφάλου ανακτούν σιγά σιγά την φυσιολογική τους λειτουργία, γίνεται κανείς υπερευαίσθητος στο φως και στον θόρυβο. Ένας ελάχιστα γνωστός παράγοντας που παίζει ρόλο στο πόσο γρήγορα απορροφάται το αλκοόλ και μας επηρεάζει είναι και το φύλο. Στο στομάχι μας υπάρχει ένα ένζυμο που αρχίζει να διασπά το αλκοόλ προτού ακόμα απομακρυνθεί από αυτό. Οι γυναίκες διαθέτουν λιγότερο από αυτό το ένζυμο στον οργανισμό τους. Το ίδιο ισχύει και για ένα ένζυμο στο ήπαρ, που είναι το κυριότερο όργανο αποτοξίνωσης του οργανισμού. Μέχρι να διασπαστεί από το ήπαρ, το αλκοόλ συνεχίζει να κυκλοφορεί στο αίμα και δρα.
Yπάρχει όμως θεραπεία για όλα αυτά; Πολλοί δοκιμάζουν διάφορες μεθόδους για να αισθανθούν καλύτερα ή προσπαθούν να επισπεύσουν τη διαδικασία της «ανάρρωσης».
Ο οργανισμός χρειάζεται να αναπληρώσει ηλεκτρολύτες μετά την έντονη εφίδρωση και διούρηση, ενώ τα αμινοξέα βοηθούν να επανέλθει το ήπαρ στη φυσιολογική λειτουργία του μετά την κοπιώδη προσπάθειά του να απομακρύνει το αλκοόλ από τον οργανισμό. Ένα πλούσιο πρόγευμα θα αυξήσει την γλυκόζη του αίματος και θα βοηθήσει να διώξουμε από πάνω μας την κούραση. Τα φρέσκα φρούτα και οι χυμοί τους αποτελούν πηγή βιταμίνης C, η οποία βοηθάει το ήπαρ να κατεργαστεί και την τελευταία ποσότητα αλκοόλ, ενώ ο χυμός εφοδιάζει τον οργανισμό με νερό. Ένας δυνατός καφές ίσως αυξήσει την εγρήγορση, αλλά αν κάποιος εξακολουθεί να έχει κενό στομάχι, ο πονοκέφαλος θα συνεχιστεί αμείωτος. Καλό είναι να πίνετε νερό, αλλά ο οργανισμός σας ενδέχεται να αντιδράσει σαν να αραιώνονται πάρα πολύ τα υγρά του: το περισσότερο νερό πιθανότατα θα αποβληθεί αμέσως με την ούρηση. Τα ροφήματα που απευθύνονται στους αθλητές περιέχουν ηλεκτρολύτες. Αυτά τα ροφήματα δεν ανατρέπουν την ισορροπία των ηλεκτρολυτών του οργανισμού και συνεπώς, μπορούν να τον ανεφοδιάσουν με αρκετή ποσότητα υγρών.
Υπάρχουν και πολλές άλλες μέθοδοι που θεωρητικά αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα του hangover. Τίποτα όμως δεν αποτελεί πανάκεια. Ο οργανισμός διαθέτει ό,τι χρειάζεται για να ανακάμψει. Θέλει όμως χρόνο. Για να τον βοηθήσετε, πιείτε νερό και αναπαυθείτε. Επιπλέον, τις ώρες που θα μείνετε ξαπλωμένοι, μπορείτε να επαναλαμβάνετε το «μάντρα» του μετανιωμένου: «Ποτέ ξανά!»